2022 r. był pierwszym rokiem po obowiązkowej wymianie najstarszych kotłów. Czy działanie to przyniosło zakładane efekty? Są już wyniki pomiarów automatycznych ze stacji przy ul. Borki – jest to jedyna w mieście stacja państwowego monitoringu, która od kilkunastu lat, w tym samym miejscu i tymi samymi metodami, mierzy jakość powietrza. Czyni ją to najbardziej wiarygodnym urządzeniem na terenie miasta, dostarczającym dane do wszystkich oficjalnych opracowań państwowych i unijnych służb monitoringu powietrza na temat jakości powietrza w Rybniku.

– Z danych wynika jednoznacznie, że wartość najważniejszego wskaźnika, tj. średniorocznego stężenia pyłu PM10, osiągnęła poziom 28 µg/m3, co jest najniższym wynikiem w historii pomiarów i wynikiem znacznie poniżej normy wynoszącej maksymalnie 40 µg/m3 średniorocznie. Drugi ze wskaźników opisujących zanieczyszczenie pyłem zawieszonym, tj. liczba dni z przekroczeniami normy PM10, również należy do dwóch najniższych w historii pomiarów i wynosi 44. Przekracza co prawda normę o 9 dni, ale i tak notujemy tu znaczny postęp w stosunku do poziomu sprzed wdrażania uchwały antysmogowej – informuje Bartłomiej Kozieł, główny specjalista w Wydziale Rozwoju Urzędu Miasta Rybnika.

To, jak poprawia się powietrze w Rybniku, widać na podstawie danych dotyczących jakości powietrza w poszczególnych miesiącach 2022 r. – Maksymalne dobowe stężenia przekroczyły wartość 100 µg/m3 tylko w jednym miesiącu – w marcu. A jeszcze niedawno w miesiącach okresu grzewczego regularnie występowały wartości rzędu 200, 300 czy nawet rekordowe 800 µg/m3 – dodaje Bartłomiej Kozieł.

W 2022 r. na terenie Rybnika istniało ok. 19,5 tys. budynków jednorodzinnych. Według danych z CEEB z grudnia 2022 r. domy te były wyposażone w następujące podstawowe źródła centralnego ogrzewania: kotły na paliwo stałe (węgiel) – 10 489 sztuk, w tym kotły 5 klasy – 5420 (ponad 50%), kotły gazowe – 6617 sztuk, pompy ciepła – 1825 sztuk, kotły na pellet – 1651 sztuk, sieć ciepłownicza – 405 sztuk, kotły na olej – 252 sztuki. – Pozostało więc jeszcze ok. 5  tys. kotłów na węgiel, które nie spełniają docelowych wymagań śląskiej uchwały antysmogowej. Ich czas wymiany mija odpowiednio w 2023 r. – kotły wyprodukowane w latach 2007-2012, 2025 roku – kotły wyprodukowane w latach 2013-2017 i 2027 roku – kotły 3 i 4 klasy niezależnie od wieku certyfikowane wg normy PN 303-5:2012. Od 2018 r., kiedy to szacowano że w domach jednorodzinnych w Rybniku istnieje co najmniej 14 tys. źródeł kwalifikujących się do wymiany, dokonano więc znacznego postępu – podkreśla Bartłomiej Kozieł.

Tak szybka poprawa jakości powietrza nie byłaby możliwa bez zaangażowania mieszkańców Rybnika, którzy złożyli najwięcej w Polsce wniosków do ogólnopolskiego programu Czyste Powietrze – w ciągu czterech lat, od września 2018 r. do września 2022 r., rybniczanie złożyli ich 5246, dzięki czemu pozyskali 66,5 mln zł bezzwrotnych dotacji oraz 2 mln zł preferencyjnych pożyczek na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację. Z kolei liczne inwestycje w miejskim zasobie mieszkaniowym oraz w budynkach użyteczności publicznej zostały docenione w rankingu miast na prawach powiatu wydających najwięcej na poprawę jakości powietrza, w którym Rybnik zajął pierwsze miejsce.

Istotne znaczenie dla jakości powietrza mają również kontrole posesji pod względem przestrzegania uchwały antysmogowej. Od stycznia do września 2022 r. przeprowadzono 3123 kontrole. Ujawniono podczas nich 388 wykroczeń, z czego 122 zakończyło się wystawieniem mandatu lub skierowaniem sprawy do sądu, a 266 pouczeniem z wyznaczeniem terminu powtórnej kontroli. Pouczenia są wystawiane tym osobom, które podjęły działania w celu zmiany źródła, ale np. z uwagi na opóźnienia w dostawie nowych źródeł lub w przyłączeniu do sieci gazowej nie były w stanie tego zrobić w wyznaczonym terminie.

fot. M. Koczy/UM Rybnik
oprac. /kp/