Województwo śląskie przechodzi transformację. Prawie 90% z ponad 9 mld zł z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji przeznaczonych na ten cel już pracuje na rzecz regionu, generując nowe inwestycje, miejsca pracy i impuls do rozwoju innowacyjnej, zielonej gospodarki.

Dotychczas przeprowadzono ponad 50 naborów projektów, co zaowocowało zaangażowaniem blisko 6 mld zł w konkretne inicjatywy. Środki te są już realnie odczuwalne w miastach, gminach, firmach i na uczelniach regionu. Pieniądze zostały w pełni wykorzystane w takich obszarach jak: rewitalizacja terenów pod inwestycje przedsiębiorstw (101,7%), systemowe zarządzanie terenami poprzemysłowymi (102,5%), wykorzystanie endogenicznego potencjału subregionów górniczych (102,8%), rozwój przedsiębiorczości (102,5%), wsparcie na założenie działalności gospodarczej (98,7%) oraz redeployment – reintegracja zawodowa (98,8%). Znaczne zaangażowanie widać również w obszarach infrastruktury szkolnictwa wyższego (86,7%), innowacyjnej infrastruktury gospodarki (81,1%), rozwoju kształcenia wyższego pod kątem zielonej gospodarki (80,9%) oraz wsparcia MŚP (78,0%). FST to jednak nie tylko inwestycje w infrastrukturę, ale przede wszystkim w kapitał ludzki. Znaczną część środków skierowano na projekty związane z edukacją zawodową (92,3%), włączeniem społecznym (95,7%) i kształceniem dorosłych (60%).

Dzięki FST tereny poprzemysłowe zyskują nowe życie, stając się centrami innowacji i zielonymi przestrzeniami. Odnotowano duże zainteresowanie wsparciem dla MŚP (wnioski przekroczyły 139% alokacji) i dla osób zakładających działalność gospodarczą (155%). Ponad 1,3 mld zł trafiło już do przedsiębiorców, wspierając rozwój, automatyzację i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań, co przyczyniło się do powstania ponad 3,5 tys. nowych miejsc pracy. Kluczowym elementem transformacji jest też inwestycja w kompetencje mieszkańców, a zainteresowaniem cieszyły się działania wspierające OZE (wnioski na 175% alokacji).

Obecnie w regionie realizowanych jest prawie 40 projektów związanych z budową innowacyjnej infrastruktury, wśród nich m.in. Centrum Odnawialnych Źródeł Energii i Technologii Wodorowych w Rybniku czy IT HUB Gliwice. Z kolei inwestycje w energetykę rozproszoną i czyste technologie wygenerują tysiące nowych instalacji energii cieplnej i elektrycznej o łącznej mocy ponad 134 MW. Największe projekty związane z instalacjami OZE i mające istotny wpływ na zmiany w podejściu do energetyki odnawialnej to m.in. zielona energia na terenie gmin partnerskich: Rybnik, Czerwionka-Leszczyny, Gaszowice, Jejkowice, Lyski, Pszów, Świerklany oraz OZE w budynkach mieszkalnych na terenie Subregionu Zachodniego.

Ogromnym zainteresowaniem cieszyły się działania wspierające zagospodarowanie terenów zdegradowanych (wnioski na 264% alokacji). W obecnie realizowanych projektach prawie 100 ha gruntów podlega procesowi rekultywacji i zaadaptowaniu na nowe funkcje. Wśród największych obszarów są m.in. Gliwicki Park Techniki, Technologii i Edukacji Lotniczej oraz zagospodarowanie budynków po zlikwidowanej KWK Anna w Pszowie wraz z przyległym terenem.

Jak podkreśla Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, zmiana systemowa nie jest możliwa bez zmiany w podejściu do edukacji. Dzięki FST doposażono ponad 180 placówek edukacji zawodowej i zrealizowano 26 projektów związanych z uczelniami wyższymi. Wśród nich znalazły się: "Mechanik i mechatronik – odpowiedź na transformację regionu - wsparcie kształcenia zawodowego w Centrum Kształcenia Zawodowego w Jastrzębiu-Zdroju", "KSSE – SKILL UP! – wsparcie procesu transformacji regionu przez podniesienie jakości kształcenia zawodowego na terenie Miasta Żory i Jastrzębie-Zdrój" oraz "Zintegrowany rozwój szkolnictwa branżowego w powiecie raciborskim w kierunku regionalnych inteligentnych specjalizacji", a także Centrum Odnawialnych Źródeł Energii i Technologii Wodorowych w Rybniku. Ważna jest też edukacja dorosłych, którą zostało objętych prawie 40 tys. osób, w tym ok. 7 tys. pracujących w branży górniczej i okołogórniczej.

Z FST wspieranych jest aktualnie też ponad 2 tys. lokalnych przedsięwzięć realizowanych na rzecz społeczności zamieszkującej obszary transformacji. Wśród projektów o największej liczbie planowanych inicjatyw jest m.in. "Pod skrzydłami Jastrzębia. Wzmocnienie procesu transformacji przez działania na rzecz mieszkańców Jastrzębiu-Zdroju i okolicznych gmin OSI", a najwięcej osób obejmie m.in. "Rybnik – w kierunku zielonej przyszłości".

fot. UM Pszów
oprac. /kp/