Zamek Piastowski w Raciborzu uważa się za najcenniejszy średniowieczny zabytek w województwie śląskim, a kaplicę św. Tomasza Becketa z Canterbury określa się mianem perły śląskiego gotyku. W zamku rezydowali książęta piastowscy. Budowla, będąca unikalną atrakcją Krainy Górnej Odry, w wyniku wielu przebudów dokonywanych w kolejnych wiekach reprezentuje mieszankę stylów architektonicznych.

Przypuszcza się, że pierwsza wzmianka o raciborskim grodzie powstała ok. 845 r. w nocie zwanej „Geografem Bawarskim”. Wspomina ona o plemieniu Gołężyców zamieszkującym dorzecze Górnej Odry, które posiadało tam pięć grodów. Jednym z tych grodów był prawdopodobnie Racibórz. Badania archeologiczne wskazują na powstanie grodu w X w. Wzmiankowany jest on przez Galla Anonima, który wspomina, że w 1108 r. wojska Bolesława Krzywoustego odbiły budowlę z rąk Morawian.

Początkowo była to budowla drewniano-ziemna, później wzniesiono kolejne części z kamienia, zaś pierwsze partie ceglane powstały prawdopodobnie w XIII w. W zamku rezydowali kolejni książęta piastowscy. W pierwszej połowie XIV w. zamek trafił w ręce Przemyślidów opawskich, w XVI w. budowla stał się własnością króla Czech, później przeszła w ręce rodów szlacheckich. Często zmieniał właścicieli. 24 sierpnia 1683 r. w zamku należącym wówczas do Franciszka Euzebiusza Oppersdorffa zatrzymał się Jan III Sobieski w drodze na Wiedeń, a w czasie wojen napoleońskich mieścił się tu szpital dla żołnierzy francuskich. W pierwszej połowie XIX w. należał do książąt von Ratibor, którzy przebudowali wzmiankowany już w 1567 r. i funkcjonujący do dziś browar zamkowy, najstarszy na Górnym Śląsku. Od lat 50. XX w. budowla niszczała. W latach 2008-2012 r. zamek przeszedł odbudowę i został udostępniony do zwiedzania. Renowację przeszedł budynek bramny, dom książęcy i słodownia, zmodernizowano dziedziniec i ściany budynku wschodniego. Zamek mieści dziś sale wystawiennicze i konferencyjne oraz zaplecze gastronomiczne.

Ok. 1290 r. powstała kaplica zamkowa, która jest pomnikiem ugody pomiędzy księciem Henrykiem IV Probusem a biskupem wrocławskim Tomaszem II. Otrzymała wezwanie angielskiego męczennika – biskupa z Canterbury. Świątynia nazywana jest śląską Sainte-Chapelle oraz perłą śląskiego gotyku. Na przestrzeni wieków poddawana była wielu przebudowom i rekonstrukcjom, trawiły ją pożary, niszczyły powodzie i wojska. Kaplica od czerwca 2016 r. jest już w pełni odrestaurowana. Wzbogaciła się o wyposażenie, w tym dębowe ławki z XIX w. oraz najcenniejsze fragmenty ołtarza, tj. obraz Jana Bochenka i dwie figury świętych. W kwietniu 2017 r. została wyróżniona w 42. edycji konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków na „Zabytek Zadbany”.

Na zamku moźna oglądać wystawy czasowe, jak i stałe, m.in. „Skarby ziemi raciborskiej”, „Śląskie Sherwood”, „Izba tradycji śląskiego więziennictwa”, „Książęta von Ratibor” czy „Przy książęcym stole”. Dużą frekwencją cieszą się takie imprezy jak Intro Festival, czyli festiwal muzyki elektronicznej i światła, Zamkowa Noc z Duchami, Raciborskie Dni Nauki i Techniki, Międzynarodowe Spotkania Artystyczne Śląsk – Kraina Wielu Kultur czy zamkowy jarmark kwiatów, żywności ekologicznej i rękodzieła.

W budynku bramnym zlokalizowany jest także Punkt Informacji Turystycznej, który jest otwarty przez siedem dni w tygodniu.

Zamek znajduje się przy ul. Zamkowej 2. Można go zwiedzać:
- w okresie od 1 października do 31 marca: od wtorku do piątku w godz. 9:00-16.00, w soboty, niedziele i święta w godz. 10:00-18:00,
- w okresie od 1 kwietnia do 30 września od wtorku do niedzieli w godz. 10:00-18:00.

Zwiedzanie co pełną godzinę. Aktualnie z powodu pandemii między godz. 13:00 a 14:00 jest przerwa techniczna.

KP
Fot. Katarzyna Przypadło