Powody złego stanu jakości w Polsce i sposoby walki ze smogiem były głównym tematem debaty trzeciego dnia międzynarodowego Szczytu Klimatycznego ToGetAir 2022, który odbywał się w dniach 20-22 kwietnia w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. W dyskusji uczestniczyli: Paweł Mirowski - wiceprezes zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Andrzej Guła - prezes Polskiego Alarmu Smogowego, Agnieszka Sosnowska - Departament Ochrony Powietrza i Polityki Miejskiej, Henryk Borczyk - wiceprzewodniczący Górnośląsko-Zagłębiowskej Metropolii, Agnieszka Bartocha - ekspert ds. powietrza, współautor raportu "Global Compact – Jakość Powietrza w Polsce - stan obecny i propozycje działań naprawczych" oraz Anna Bogusz - pełnomocnik marszałka woj. śląskiego ds. strategii w obszarze klimatu i środowiska.

Podczas dyskusji poruszone zostały przede wszystkim sposoby finansowania wymiany pieców oraz zwiększenia efektywności energetycznej domów jednorodzinnych, co uznano za główny powód złego stanu jakości powietrza w Polsce.

Andrzej Guła zapytany, czy Polaków stać na walkę z zanieczyszczeniem powietrza, odpowiedział, że "Polski nie stać na niepodejmowanie działań kierujących do zwalczenia problemu smogu". - Aby rozwiązać problem zanieczyszczenia powietrza, musimy sobie poradzić ze sposobem, w jaki Polacy ogrzewają budynki. Wpłynie to jednocześnie na likwidację smogu oraz bezpieczeństwo energetyczne. Polskie domy nie muszą być wampirami energetycznymi - tłumaczył. Dodał, że polskie domy są w stanie używać tylko 40% tego, co używają obecnie, pozostając w tym samym, a może lepszym komforcie cieplnym. Przyznał jednak, że Polakom trzeba pomóc finansowo w transformacji ogrzewania domów i potrzeba do tego więcej programów.

Agnieszka Sosnowska zapewniła, że Polska dysponuje dobrymi danymi o stanie jakości powietrza. Poinformowała również, że jakość powietrza w Polsce poprawia się systematycznie. W najlepszej sytuacji są m.in. województwa pomorskie, zachodniopomorskie i kujawsko-pomorskie, a najsłabsza jakość powietrza jest w województwach śląskim, dolnośląskim, świętokrzyskim i mazowieckim. Wpływa na to przede wszystkim gęstość zabudowy. Według niej świadomość społeczna, jeśli chodzi o smog, jest bardzo dobra.

Agnieszka Bartocha cieszy się, że ludzie rozumieją, iż głównym problemem, jeśli chodzi o jakość powietrza, jest ogrzewanie domów jednorodzinnym. - Trzeba skupić się jeszcze bardziej na efektywności energetycznej - dodała. Odniosła się też do kwestii edukacji na tematy związane z zanieczyszczeniami powietrza. Zwróciła uwagę, że dużą rolę odgrywają w tym procesie dzieci, które ze szkół i przedszkoli przynoszą informacje rodzicom i dziadkom.

Paweł Mirowski podkreślił, że każdy mieszkaniec naszego kraju ma swój wkład w poprawę stanu jakości powietrza. Jak przekazał, złożono ponad 400 tys wniosków na dofinansowanie na poprawę efektywności energetycznej budynków i wymianę tzw. “ kopciuchów”. Są też środki na kolejne dofinansowania, m.in. w programie “Czyste Powietrze”, w programie KPO i w FEnIKSie. Stwierdził, że nie pozostaje nic innego, jak inwestować w wymianę “kopciuchów” zwiększenie efektywności energetycznej budynków.

Henryk Borczyk również mówił o możliwościach dofinansowania. - Realizujemy obecnie dwa programy flagowe związane z ograniczeniem emisji: “Stop Smog” i duży program Komisji Europejskiej ELENA związany z efektywnością energetyczną - powiedział. Podkreślił, że są możliwości uzyskania środków inwestycyjnych, ale efektywność energetyczna to jest też kwestia utrzymania domostw i nowych źródeł ciepła. Wymiana pieców i transformacja energetyczna mają więc akceptację społeczną, ale ludzie mają obawy, czy będą w stanie np. zapłacić później za gaz, czy termotransformacja się opłaci.

Anna Bogusz informowała o działaniach w województwie śląskim. Mówiła o uchwale antysmogowej i o panujących od 2017 r. regulacjach w sprawie montowania nowych pieców. Od 1 stycznia 2022 r. istnieje zakaz użytkowania starych kotłów bez tabliczki znamionowej mających powyżej 12 lat. Straże miejskie i policja mają ponadto prawo sprawdzać, czy w domach są spełniane normy ustawy antysmogowej. Mieszkańcy też chętnie zgłaszają podejrzenia o łamaniu ustawy, jest więc wysoka presja społeczna. Dodatkowo urząd marszałkowski prowadzi też akcje edukacyjne i szkolenia. Efekty wymienionych działań są już zauważalne.

fot. Facebook TOGETAIR
oprac. /kp/