2 lutego obchodzony jest Światowy Dzień Mokradeł. To święto upamiętniające podpisanie Konwencji Ramsarskiej 2 lutego 1971 r., czyli międzynarodowego układu stawiającego sobie za cel ochronę i utrzymanie w niezmienionym stanie obszarów wodno-błotnych. Tegoroczna edycja odbywa się pod hasłem „Mokradła i dobrostan człowieka”. Mokradła to nie tylko jedna z ostatnich ostoi bioróżnorodności i miejsce życia wielu rzadkich gatunków, ale także ogromny rezerwuar wody, niezwykle istotny z punktu widzenia walki ze zmianami klimatu, powodziami i suszą.

Jak tłumaczy ekolog Dominik Dobrowolski, przez wieki ludzie osuszali bagna, moczary, trzęsawiska i inne tereny podmokłe. – Panowała opinia, że to bezwartościowe nieużytki, a nawet źródło niebezpieczeństw oraz chorób. Obecnie naukowcy mają całkowicie inną opinię. Szczególnie w dobie zmian i ocieplania klimatu mokradła, rozlewiska, doliny rzeczne są kluczowe w walce z efektami globalnego ocieplenia. Bez mokradeł i naturalnych rzek tracimy zasoby wody pitnej, coraz częściej zagrażają nam powodzie i jednocześnie świat pustynnieje. Mokradła pomagają walczyć z kryzysem klimatycznym, bo ochładzają one teren, kumulują wodę oraz zatrzymują dwutlenek węgla lepiej niż lasy tropikalne! – podkreśla ekspert. W skali globalnej torfowiska magazynują dwa razy więcej dwutlenku węgla niż światowe lasy.

Tereny podmokłe są zatem kluczowymi ekosystemami, które należy nie tylko zachowywać, ale odtwarzać i renaturyzować. – Żyje i rozmnaża się na nich do 40% gatunków na naszej planecie. Oczyszczają one również wodę, chronią przed powodziami. Mokradła to naturalne zbiorniki retencyjne. O wiele skuteczniej niż sztuczne zbiorniki magazynują wodę oraz wpływają regulująco na odpływ wód w rzekach i glebach. Mokradła i złoża torfowe, zatrzymujące wody roztopowe, obniżają również odpływ z wezbrań i wiosennych powodzi. Wydłużają cykl obiegu wody i poprawiają bilans wodny kraju. Dzięki mokradłom podpiętrzana jest warstwa wodonośna w glebie, co zwiększa zasoby wód podziemnych i chroni lasy przed wysychaniem i pożarami – wymienia Dominik Dobrowolski. Dodaje, że w tym roku w ramach Akcji Czysta Odra i Akcji Czysta Wisła nie tylko sprzątane będą największe polskie rzeki, ale odbędą się też akcje na terenie odrzańskich i wiślanych mokradeł.

Jak wynika z danych Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, mokradła w Polsce występują na powierzchni ok. 4,4 mln ha, co stanowi niemal 14% kraju. Z tego 4% zajmują torfowiska o powierzchni większej niż 1 ha. We wszystkich torfowiskach zmagazynowanych jest 35 mld m³ wody, czyli dwukrotnie więcej niż we wszystkich polskich jeziorach.

fot. Dominik Dobrowolski
oprac. /kp/