Międzynarodowy Dzień Ptaków obchodzony corocznie 1 kwietnia to okazja do zwrócenia uwagi na ochronę tych skrzydlatych stworzeń i ich naturalnych siedlisk. W województwie śląskim nie brakuje miejsc, w których można podziwiać bogactwo gatunkowe ptaków i cieszyć się bliskością dzikiej przyrody.

Jednym z najważniejszych takich terenów jest rezerwat przyrody Łężczok, który zamieszkuje 51% gatunków ptaków żyjących w Polsce. Pod względem bogactwa awifauny ustępuje on jedynie Stawom Milickim. Żyje tu ponad 190 gatunków ptaków, a 115 z nich gniazduje na tym terenie. Pozostałe zatrzymują się tu podczas migracji. Szczególnie liczne są ptaki wodno-błotne, takie jak perkozy, bąki, kormorany, gęgawy i różnorodne kaczki. Rezerwat jest jednym z trzech miejsc w Polsce, gdzie regularnie bytuje rzadka hełmiatka. Obserwuje się tu również zanikające podgorzałki, a także strumieniówki, muchołówki białoszyje, czaple purpurowe i modronose, warzęchy, bernikle białolice i rdzawoszyje, szablodzioby, rybitwy białowąse oraz unikatowego w skali kraju kaniuka. Oprócz ptaków wodnych i błotnych w Łężczoku gnieździ się wiele innych gatunków, w tym dzięcioły i ptaki drapieżne, takie jak myszołowy, jastrzębie, pustułki, krogulce, błotniaki stawowe, trzmielojady i kanie czarne. Poza sezonem lęgowym można tu spotkać bieliki, orliki krzykliwe, rybołowy, bociany czarne, czaple siwe, łabędzie nieme i mewy śmieszki.

Dlaczego ptaki są tak ważne? Jak podkreślają naukowcy i przyrodnicy, są one niezwykle istotnym wskaźnikiem, który informuje o kondycji środowiska naturalnego, a zmniejszająca się populacja to sygnał, że w otoczeniu zachodzą niepokojące zmiany. Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków opublikowało w 2020 r. "Czerwoną listę ptaków Polski" zawierającą ponad 40 gatunków, których liczebność dramatycznie spada. W niedalekiej przyszłości mogą one całkowicie wyginąć z krajobrazu. Tymczasem zmniejszenie liczebności niektórych gatunków ma poważne konsekwencje nie tylko dla ekosystemu, ale również dla gospodarki rolnej – mają one kluczowe znaczenie dla utrzymania bezpieczeństwa żywnościowego. – Ptaki są naszymi naturalnymi sprzymierzeńcami chociażby w walce z może nie szkodliwymi, ale niepożądanymi owadami i w sposób naturalny, bez pestycydów, bez chemii regulują tę populację owadów. Więc jeżeli zmniejsza się liczebność ptaków chociażby krajobrazu rolnego, dla nas to automatycznie oznacza podwyższenie liczebności owadów, które mogą być niebezpieczne dla naszych upraw i zagrażać w dalszej perspektywie naszemu bezpieczeństwu żywnościowemu – tłumaczy Monika Klimowicz-Kominowska z Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków.

Aby skutecznie chronić ptaki, zdaniem przyrodników konieczne jest stworzenie obszarów, które będą chronić nie tylko te konkretne gatunki, ale również całe siedliska, w których one żyją, tworząc tzw. "piramidę ekosystemów". – Jeżeli znikną z naszego krajobrazu ptaki, to znikniemy prędzej czy później my. Nie jesteśmy w stanie wyjąć jednego elementu z przyrody bez pociągnięcia ze sobą kolejnych konsekwencji, czyli bez znikania kolejnych elementów przyrody – ostrzega Monika Klimowicz-Kominowska.

fot. arch. red.
oprac. /kp/