Nowe Prawo zamówień publicznych 

Nowe Pzp wprowadza od 1 stycznia 2021 r. zasadnicze zmiany na rynku zamówień publicznych i jest efektem blisko dwóch lat prac nad nowymi rozwiązaniami. Uproszczone i przystępne procedury mają być mocnym wsparciem dla wykonawców startujących w przetargach publicznych. Przepisy oferują liczne i korzystne rozwiązania dla wykonawców, w tym należących do sektora MŚP, a jest to obecnie grupa przedsiębiorców mocno dotknięta sytuacją pandemiczną. Dzięki nowym przepisom będą mieć dostęp do stabilnego i przyjaznego rynku zamówień publicznych. 

Nowe Pzp ma wzmocnić pozycję i ochronę praw wykonawców i podwykonawców, w tym zabezpieczyć ich przed problemami z płynnością finansową i koniecznością kredytowania zamówienia publicznego z własnej kieszeni. Przepisy wprowadzają tzw. zasadę efektywności, dzięki której cena nie będzie czynnikiem decydującym o wyborze oferty. Zamawiający, zamiast skupiać się na cenie lub kosztach usługi, ma w większym stopniu uwzględniać jakość towarów i usług, w tym ich znaczenie dla środowiska, gospodarki lub społeczeństwa. 

Najważniejsze rozwiązania nowego Prawa zamówień publicznych: 

- Uproszczona procedura w przetargach poniżej progów unijnych – tzw. zamówienia krajowe będą udzielane w nowym trybie, tzw. podstawowym, umożliwiającym bardziej elastyczne podejście do procesu udzielania zamówień, m.in. poprzez stworzenie możliwości swobodnego wyboru jednego z trzech wariantów, z których dwa przewidują prowadzenie negocjacji pomiędzy zamawiającym a wykonawcą.  

- Wykonawca, podpisując umowę, otrzyma w niej precyzyjne informacje o warunkach zapłaty wynagrodzenia. 

- W umowach zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, dotyczących wykonania robót budowlanych lub usług, wykonawca od początku będzie znał zasady waloryzacji swojego wynagrodzenia, na wypadek wzrostu cen materiałów budowlanych lub innych kosztów. 

- W przypadku wszystkich umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, wykonawcy będą otrzymywać zaliczki (nie mniejszej niż 5 proc. wynagrodzenia) lub wynagrodzenie płatne w częściach za wykonanie poszczególnych etapów zamówienia.

- Mniejsze o połowę zabezpieczenie należytego wykonania umowy (co do zasady 5% ceny całkowitej podanej w ofercie) oraz wadium w przypadku zamówień poniżej progów unijnych – maksymalna wartość wadium wyniesie 1,5% wartości zamówienia. W postępowaniach o wartości równej lub przekraczającej progi unijne wadium będzie miało charakter fakultatywny.  

- Katalog klauzul abuzywnych (niedozwolonych postanowień umownych) – nowe Pzp wprowadza katalog zakazanych klauzul umownych, naruszających interes stron umowy (np. brak odpowiedzialności wykonawcy za opóźnienia powstałe nie z jego winy). 

- Ograniczenia w stosowaniu kar umownych – każda umowa będzie musiała zawierać informacje o łącznej, maksymalnej ich wysokości. 

- Analiza potrzeb i wymagań zamawiającego sporządzana na etapie przygotowania postępowania w przypadku zamówień o wartości równej lub przekraczającej progi unijne – będzie obejmowała m.in. analizę rozwiązań dostępnych na rynku, wskazanie możliwości podziału zamówienia na części. 

- Wzmocnienie roli dialogu między zamawiającym a wykonawcą – obie strony mają się ze sobą częściej konsultować w czasie realizacji zamówienia, omawiać możliwe warianty techniczne konieczne do jego wykonania. 

- Obowiązek przygotowania aktualizacji rocznych planów postępowań. 

- Ugodowe załatwianie największych sporów pomiędzy wykonawcami a zamawiającymi – w przypadku powstania sporu na tle realizacji umowy w sprawie zamówienia publicznego strony umowy będą mogły złożyć wniosek o przeprowadzenie mediacji lub inne polubowne rozwiązanie sporu (np. koncyliacja). Spory będzie mógł rozstrzygać m.in. Sąd Polubowny przy Prokuratorii Generalnej RP. Ma to być zdecydowanie tańsze i szybsze rozwiązanie, niż próba jego rozstrzygania przed sądem.

Od 1 stycznia 2021 r. nowa stawka płacy minimalnej 

Wraz z nowym rokiem będą obowiązywały nowe wysokości minimalnych gwarancji płacowych:

- minimalne wynagrodzenie za pracę dla pracowników (osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy) – 2800 zł,
- minimalna stawka godzinowa dla osób wykonujących pracę na podstawie określonych umów cywilnoprawnych – 18,30 zł.

Nowe wysokości wynagrodzenia i stawki godzinowej określiło rozporządzenie Rady Ministrów z 15 września 2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r.

Społeczna część pakietu mieszkaniowego 

Społeczna część pakietu mieszkaniowego ma wejść w życie w pierwszych miesiącach nowego roku.  Przewiduje on szereg rozwiązań mających na celu poprawę sytuacji mieszkaniowej w Polsce, m.in. wsparcie budownictwa społecznego i komunalnego oraz zwiększenie liczby mieszkań na wynajem. 

Pakiet zakłada m.in.: 

- wyższe finansowe wsparcie budownictwa społecznego i komunalnego oraz łatwiejszy dostęp do gruntów pod zabudowę mieszkaniową,

- zwiększenie dostępności mieszkań na wynajem dla osób o niskich dochodach,

- poprawę warunków mieszkaniowych w już istniejących lokalach,

- dopłaty do czynszu dla podnajemców mieszkań od gminy w ramach programu „Mieszkanie na Start”, 

- wyższe dodatki mieszkaniowe dla najemców dotkniętych skutkami epidemii COVID-19 (do 1 500 zł miesięcznie przez pół roku, na pokrycie do 75% czynszu),

- możliwość dojścia do własności w nowo budowanych mieszkaniach w SIM,

- powstanie Rządowego Funduszu Rozwoju Mieszkalnictwa – o wartości 1,5 mld zł – jako wsparcia dla gmin w budowie mieszkań w ramach SIM na czas epidemii COVID-19,.

- poszerzenie katalogu wydatków uprawniających do otrzymania premii gwarancyjnej przy likwidacji książeczki mieszkaniowej,

- cyfryzację procesu budowlanego.

Mały ZUS Plus, przedsiębiorca jako konsument i sprawozdania dot. zatorów płatniczych

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, których przychód za 2020 r. nie przekroczy 120 tys. zł, będą mogli przez cały styczeń 2021 r. składać deklaracje w sprawie opłacania Małego ZUS-u Plus. To dobrowolne rozwiązanie umożliwiające opłacanie niższych składek na ubezpieczenia społeczne, uzależnionych od wysokości uzyskanego rok wcześniej dochodu. 

Mały ZUS Plus to bardzo korzystne rozwiązanie zwłaszcza dla najmniejszych firm, nieosiągających dużych przychodów. Z ulgi mogą korzystać przedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność przez co najmniej 60 dni w roku (w sytuacji gdy działalność nie była prowadzona przez cały rok, limit przychodów jest proporcjonalny do czasu jej prowadzenia). 

W dotychczasowym stanie prawnym przedsiębiorcy mieli czas tylko do 8 stycznia, aby złożyć wniosek w sprawie korzystania z Małego ZUS Plus. Tymczasem na początku roku kalendarzowego wielu z nich nie dysponuje jeszcze dokładną wiedzą o pełnych wynikach finansowych firmy za rok poprzedni. Stąd wyjście naprzeciw ich oczekiwaniom i ustalenie nowego terminu od 1 do 31 stycznia.

Mały ZUS Plus cieszy się dużym zainteresowaniem. W tym roku z tego rozwiązania korzystało ponad 280 tys. firm. Szacuje się, że w ten sposób przedsiębiorcy będą mogli zaoszczędzić w przyszłym roku ponad 1 mld zł. 
Podstawa wymiaru składek na Mały ZUS Plus nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego na dany rok i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.

Zgodnie z przepisami przedsiębiorcy, którzy już korzystają z Małego ZUS Plus, i którzy po nowym roku nadal się do niego kwalifikują, nie będą musieli składać ponownego zgłoszenia. Gdyby nabycie uprawnień do ulgi nastąpiło w pozostałych miesiącach roku, zgłoszenie powinno nastąpić w ciągu 7 dni od momentu wspomnianego nabycia uprawnień.

Wraz z 1 stycznia 2021 r. wejdą w życie przepisy nowelizacji kodeksu cywilnego oraz ustawy o prawach konsumenta przyznające przedsiębiorcom prawa konsumentów w relacjach z innymi przedsiębiorcami. To oznacza, że każda osoba fizyczna prowadząca własną działalność gospodarczą i wpisana do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), mimo że jest przedsiębiorcą, w określonych sytuacjach będzie objęta ochroną przewidzianą dla konsumentów.

Ochrona dotyczyć będzie każdej umowy bezpośrednio związanej z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy, gdy z treści tej umowy wynikać będzie, że nie posiada ona dla tego przedsiębiorcy charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez niego działalności gospodarczej. Z nowych przepisów skorzysta nawet  2,5 miliona przedsiębiorców.

W myśl nowych rozwiązań przedsiębiorcy od nowego roku będzie przysługiwać:

• prawo do rękojmi za wady – sprzedawca nie będzie mógł odmówić przedsiębiorcy przyjęcia jego reklamacji,
• ochrona przed tzw. niedozwolonymi postanowieniami umownymi, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszają jego interesy, 
• prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość w ciągu 14 dni bez podawania przyczyny oraz ponoszenia dodatkowych kosztów; jeżeli sprzedawca wcześniej nie poinformuje dokonującego zakupu przedsiębiorcy o prawie odstąpienia od umowy, ten będzie miał prawo do odstąpienia od umowy nawet w przeciągu 12 miesięcy.

Od 1 stycznia 2021 r. wejdzie także w życie regulacja dotycząca sporządzania przez największych przedsiębiorców sprawozdań dotyczących stosowanych przez nich praktyk płatniczych. 
Chodzi o nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, która nakłada na ok. 2600 największych podatników podatku dochodowego od osób prawnych obowiązek przekazywania do ministra właściwego ds. gospodarki sprawozdań na temat ich praktyk płatniczych. Dotyczy to:

• podatkowych grup kapitałowych, bez względu na wielkość ich przychodu,
• firm, których przychód przekracza rocznie 50 mln euro. 

Zgodnie z nowymi przepisami pierwsze sprawozdanie – za 2020 r. – przedsiębiorcy będą musieli złożyć do 1 lutego 2021 r. Będzie można tego dokonać za pomocą formularza elektronicznego dostępnego na portalu biznes.gov.pl: https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/obowiazki-przedsiebiorcy/chce-wypelniac-branzowe-obowiazki-sprawozdawcze/proc_125-sprawozdanie-o-terminach-zaplaty-w-transakcjach-handlowych.

Podmioty te będą raz do roku przedstawiać sprawozdanie o wartości należności i zobowiązań z transakcji handlowych w podziale na terminy płatności (do 30, 60, 120 dni i powyżej 120 dni).

Dzięki takim sprawozdaniom wszyscy przedsiębiorcy oraz obywatele będą mieć wiedzę na temat tego, jak swoje zobowiązania handlowe regulują największe firmy w Polsce. Te z kolei będą mogły zaprezentować się jako rzetelni kontrahenci. Ponadto obniży to ryzyko, w szczególności dla firm z sektora MŚP, wchodzenia w relacje biznesowe z nierzetelnymi partnerami lub stosującymi długie terminy. Chodzi o zdarzające się sytuacje, gdy duża firma wykorzystuje swoją przewagę ekonomiczną i wymusza na kontrahentach wydłużone okresy płatności.

Obowiązek złożenia sprawozdania będzie spoczywał na członku zarządu lub innego organu zarządzającego. W spółce komandytowo-akcyjnej sprawozdanie złoży komplementariusz prowadzący sprawy spółki. W przypadku podatkowej grupy kapitałowej sprawozdanie odrębnie złoży kierownik każdej z tworzących ją spółek. Osoba, która nie dopilnuje złożenia sprawozdania w terminie, będzie podlegać karze grzywny.

Minister rozwoju, pracy i technologii będzie podawał do publicznej wiadomości zbiorcze zestawienie złożonych sprawozdań w Biuletynie Informacji Publicznej ministerstwa. W przypadku powzięcia podejrzenia, że sprawozdanie jest nierzetelne lub zawiera nieprawdziwe informacje, poinformuje o tym Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. 

Wysokość składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny i Turystyczny Fundusz Pomocowy

Wraz z 1 stycznia 2021 r. wejdą w życie rozporządzenia ministra rozwoju, pracy i technologii w sprawie wysokości składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny (TFG) oraz określenia wysokości składki na Turystyczny Fundusz Pomocowy (TFP). 

Wysokości składek na Fundusze wyniosą od 0 do 15 zł  od każdego podróżnego w zależności od:

• charakteru wykonywanej działalności, 
• rodzaju usługi, 
• miejsca realizacji imprezy turystycznej (lub powiązanej usługi turystyczne – dotyczy tylko TFG),
• sposobu transportu, 
• rodzaju zapewnianego środka transportu,
• potrzeb finansowych każdego z Funduszy. 

Program pobudzania inwestycji

Na przełomie stycznia i lutego 2021 r. planowana jest rządowa nowelizacja „Programu wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011–2030”. 

Celem zmian jest pobudzanie inwestycji, szczególnie tych realizowanych przez małych i średnich przedsiębiorców, co ma szczególne znaczenie w czasie osłabienia koniunktury gospodarczej z powodu pandemii koronawirusa. Planowane jest: 

• obniżenie ilościowych kryteriów oceny projektów inwestycyjnych,
• modyfikacja kryteriów jakościowych oceny inwestycji, 
• uproszczenie procedury aplikacyjnej,
• indywidualne podejście do przedsiębiorcy. 

Regulacje w sprawie aktywizacji bezrobotnych

W styczniu 2021 r. MRPiT zamierza wprowadzić nowelizację rozporządzenia w zakresie poniższej regulacji.   

• Ułatwienia w zakresie aktywizacji bezrobotnych – nowelizacja rozporządzenia znoszącego warunek nieprowadzenia działalności gospodarczej przez ostatnie 12 miesięcy dla ubiegających się o środki na podjęcie działalności gospodarczej, jeżeli zakończenie dotychczas wykonywanej działalności nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19 lub w związku z wystąpieniem tego stanu. Rozporządzenie będzie także znosić warunek niezmniejszania wymiaru czasu pracy pracowników w ciągu 6 miesięcy przed złożeniem wniosku dla podmiotów ubiegających się o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla bezrobotnego.     
• Ułatwienia w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej założonej dzięki jednorazowym środkom na podjęcie działalności gospodarczej, przyznawanym przez powiatowe urzędy pracy – możliwość zawieszenia działalności gospodarczej lub podjęcia zatrudnienia w okresie pierwszych 12 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej, a także możliwość kontynuacji umowy w przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego.     

Pobyt czasowy dla pracowników delegowanych do Polski z UE

Od 1 stycznia 2021 r. będzie obowiązywać nowelizacja ustawy o wjeździe do Polski, pobycie oraz wyjeździe z naszego kraju obywateli państw Unii Europejskiej i członków ich rodzin. Chodzi o umożliwienie osobom fizycznym z Wielkiej Brytanii kontynuowanie zamieszkiwania oraz wykonywania pracy w Polsce, do czego byli dotychczas uprawnieni jako obywatele Unii. 

Nowelizacja przewiduje, między innym, prawo obywateli brytyjskich będących pracownikami delegowanymi do końca okresu przejściowego na terytorium Polski, nieobjętymi Umową, do legalnego pobytu i pracy w Polsce bez zezwolenia na pracę do końca roku 2021 r. oraz możliwość wystąpienia w tym czasie o udzielenie: 

• jednorazowo zezwolenia na pobyt czasowy na okres 5 lat lub
• zezwolenia na pobyt stały. 

W ten sposób obywatele brytyjscy będący pracownikami delegowanymi będą mieć możliwość kontynuowania zamieszkiwania na terytorium RP, w tym zmiany celu pobytu, po zakończeniu okresu przejściowego przewidzianego w Umowie wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE, z perspektywą uzyskania zezwolenia na pobyt stały.

Program rozwoju organizacji rzemieślniczych

Z początkiem stycznia przedstawiony zostanie na posiedzeniu rządu program "Inkubator Rzemiosła". Zakłada on wsparcie rozwoju organizacji rzemieślniczych jako strategicznych partnerów państwa w rozwoju przedsiębiorczości oraz zawodowym kształceniu dualnym. 

Cele programu "Inkubator Rzemiosła" to: 

• rozwój potencjału infrastrukturalnego i organizacyjnego samorządu gospodarczego rzemiosła,
• rozwój zasobów kapitału ludzkiego i społecznego rzemiosła, 
• wzmocnienie współpracy organizacji rzemieślniczych z podmiotami z sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego.

W pierwszym kwartale 2021 r. na realizację programu przewidziano 2,5 mln zł, w kolejnych kwartałach – łącznie 7,5 mln zł. 

Nowa ustawa o rzemiośle

Wprowadzane zmiany podyktowane były potrzebą zapewnienia lepszego funkcjonowania rzemiosła oraz instytucji samorządu rzemiosła w zmieniających się na przestrzeni lat warunkach ekonomiczno-społecznych i otoczeniu prawnym.

Projektowana ustawa wychodzi także naprzeciw oczekiwaniom środowisk rzemieślniczych, które sygnalizują potrzebę przyjęcia nowego przepisu definiującego rzemiosło i rzemieślnika czy kwestii związanych ze szkoleniem dualnym, jego nadzorem i kontrolą.

Główne założenia projektowanej ustawy:

• nowe definicje rzemiosła oraz rzemieślnika,
• upowszechnienie kształcenia dualnego zawodowego w rzemiośle,
• przedstawienie pozytywnych aspektów kształcenia zawodowego dla przedsiębiorstw, uczniów i gospodarki,
• nadzór i kontrolę nad przebiegiem kształcenia dualnego zawodowego w rzemiośle.

_{źródło: Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii, fot. Freepik.com}