Zmiany klimatu, pożary lasów i zanieczyszczenie powietrza są ze sobą ściśle powiązane i mają coraz bardziej negatywny wpływ na naszą planetę, w tym na zdrowie ludzi, ekosystemy i rolnictwo – ostrzega Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) w raporcie "Air Quality and Climate Bulletin".

– Zmiany klimatu i jakość powietrza nie mogą być traktowane rozłącznie. Byłoby korzystne dla zdrowia naszej planety, jej mieszkańców i naszych gospodarek, gdybyśmy uznali tę współzależność i działali odpowiednio – podkreśla Ko Barrett, zastępczyni sekretarza generalnego WMO. Raport oparty jest o dane z 2023 r., ale opisane w nim trendy były kontynuowane również w tym roku, z intensywnym upałem i uporczywymi suszami, które zwiększają ryzyko pożarów lasów i zanieczyszczenia powietrza.

Jak wskazuje WMO, zanieczyszczenie powietrza prowadzi do ponad 4,5 mln przedwczesnych zgonów rocznie, powoduje też wysokie koszty ekonomiczne i środowiskowe. Istnieje ścisły związek między zanieczyszczeniem powietrza a wydajnością rolnictwa – stężenie pyłów zawieszonych w powietrzu może w silnie zanieczyszczonych obszarach zredukować plony nawet o 15%. Pyły zmniejszają ilość światła słonecznego docierającego do powierzchni liści i fizycznie blokują ich aparaty szparkowe, które regulują wymianę pary wodnej i dwutlenku węgla z atmosferą. Paradoksalnie rolnictwo samo przyczynia się do tego, ponieważ zanieczyszcza powietrze m.in. przez spalanie ściernisk, stosowanie nawozów i pestycydów czy niektóre metody uprawy roli i prowadzenia zbiorów.

Na jakość powietrza wpływają też pożary. Autorzy raportu podkreślają, że zeszłoroczne pożary na obu półkulach były w dużej mierze spowodowane zmianami klimatu, które prowadzą do częstszych i intensywniejszych fal upałów oraz dłuższych okresów suszy. Dym zawiera szkodliwe substancje, które wpływają nie tylko na jakość powietrza i zdrowie, ale również niszczą rośliny, ekosystemy, uprawy i prowadzą do większej emisji dwutlenku węgla, a tym samym zwiększa ilość gazów cieplarnianych w atmosferze.

W ubiegłym roku pożary w zachodniej Kanadzie trwały od początku maja do końca września. Strawiły one lasy o siedmiokrotnie większej powierzchni, niż zdarzało się to średnio w latach 1990–2013. Skutkiem było pogorszenie jakości powietrza we wschodniej Kanadzie i północno-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Dym dotarł przez północny Ocean Atlantycki nawet do południowej Grenlandii i Europy Zachodniej, co spowodowało skumulowaną emisję cząstek stałych i dwutlenku węgla znacznie przekraczającą średnią roczną z co najmniej ostatnich 20 lat. Wcześniej, w styczniu i lutym 2023 r., pożarami lasów było dotknięte środkowe i południowe Chile. Wysokie temperatury i wiatry podsycały ogień na obszarze dotkniętym trwającą od ponad dekady suszą. – Jednoczesne obserwacje stężenia ozonu, tlenku węgla i tlenków azotu w środkowym Chile wskazują na ogromne pogorszenie jakości powietrza spowodowane intensywnymi i długotrwałymi pożarami lasów, które stają się w cieplejszym klimacie coraz częstsze – podkreślają autorzy raportu.

fot. freepik.com
oprac. /kp/