Rynek pracy / Edukacja
.png){kind=logo}
Więcej o:
Platforma Gospodarcza Subregionu Zachodniego PLUSYdlaBIZNESU
Platforma Gospodarcza PLUSYdlaBIZNESU - dedykowana dla przedsiębiorców...
Nieopłacana praca domowa to filar wielu gospodarstw domowych, choć często niedoceniany i niewidoczny w statystykach. Najnowsze dane Polskiego Instytutu Ekonomicznego bazujące na badaniach GUS rzucają nowe światło na wartość tych codziennych obowiązków, szacując je na 3993 zł miesięcznie.
Według szacunków GUS nierynkowa produkcja gospodarstw domowych w Polsce odpowiadała za 40% wartości PKB w 2023 r. Wycena tej "ukrytej" pracy ujawnia jednak znaczące dysproporcje. W 2023 r. średnia miesięczna wartość pracy domowej kobiet wyniosła 4727 zł (co stanowi 66% przeciętnego wynagrodzenia), podczas gdy dla mężczyzn było to 3035 zł (42% przeciętnego wynagrodzenia). Kobiety wykonują prace domowe o wyższej wartości we wszystkich kategoriach – od utrzymania mieszkania, przez zapewnienie wyżywienia, po opiekę nad dziećmi, niezależnie od ich statusu zawodowego.
PIE wyjaśnia, że wycena ta powstała poprzez pomnożenie czasu poświęconego na poszczególne obowiązki przez rynkowe stawki godzinowe zawodów odpowiadających tym czynnościom. To podejście pozwala na ujęcie pracy domowej w kategoriach ekonomicznych, choć jak zauważa Iga Rozbicka z PIE, nie oddaje ono w pełni jej istoty i wartości. – Nieopłacana praca domowa podważa założenia klasycznego modelu gospodarczego opartego na idei jednostki maksymalizującej własną użyteczność. Jej wartość ekonomiczna stanowi jedynie przybliżony wskaźnik czasu i wysiłku, pomija zaś altruizm, troskę i poczucie odpowiedzialności za bliskich, które odróżniają obowiązki domowe od pracy rynkowej – podkreśla ekspertka.
Pracę domową o najwyższej wartości wykonują matki, zwłaszcza te niepracujące zawodowo i posiadające małe dzieci. Wraz ze wzrostem liczby dzieci rośnie również czas poświęcany na obowiązki domowe i opiekę kosztem pracy zarobkowej, odpoczynku i potrzeb fizjologicznych. Przykładowo, tygodniowa praca domowa matki jednego dziecka w małżeństwie została wyceniona na 1414 zł, natomiast matki czworga i więcej dzieci – na 2404 zł. Co istotne, wiek dziecka, a nie jego liczba, najsilniej zwiększa wartość pracy domowej.
Szczytową tygodniową wartość pracy domowej odnotowano w maju 2023 r. u niepracujących zawodowo matek i ojców dzieci do 3 lat – 2806 zł dla matek oraz 1810 zł dla ojców. W przypadku pracujących zawodowo rodziców najmłodszych dzieci tygodniowa wartość ta wyniosła 2336 zł dla matek i 1267 zł dla ojców.
Problem nierównomiernego podziału obowiązków opiekuńczych i domowych porusza również raport Fundacji Share the Care i ZUS „Mama i tata w domu i w pracy”. Dane pokazują rosnące zaangażowanie ojców w urlopy rodzicielskie – od 1% w 2022 r. do 17% w 2024 r., jednak przeciętna długość urlopu ojców jest wciąż znacząco krótsza niż matek i wynosi średnio 47 dni rocznie. Z danych wynika też, że aktywność zawodowa kobiet znacząco spada wraz z pojawieniem się dzieci, podczas gdy u mężczyzn – przeciwnie – rośnie. Przy trójce dzieci, z co najmniej jednym poniżej 6. roku życia, pracuje 60% kobiet i 93% mężczyzn. Mimo postępujących zmian kulturowych i legislacyjnych to kobiety wciąż ponoszą główny ciężar opieki nad swoimi pociechami – także w zakresie urlopów i absencji na opiekę nad chorym dzieckiem, gdzie 79% przypadków dotyczy matek. Autorzy raportu podkreślają, że bez rzeczywistego zrównania obowiązków opiekuńczych trudno mówić o pełnej równości płci na rynku pracy. Czytaj więcej: Tylko nieliczni ojcowie wykorzystują cały przysługujący urlop rodzicielski
fot. freepik.com
oprac. /kp/
.jpg)
