Do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają liczne skargi obywateli Ukrainy, którym wstrzymano wypłatę świadczenia wychowawczego z powodu utraty statusu "UKR". Wskazują oni, że nie opuszczali terytorium Polski na okres powyżej 30 dni, co powoduje utratę tego statusu z mocy prawa. W niektórych przypadkach utrata statusu nastąpiła mimo nieprzerwanego pobytu w Polsce. Zastępca RPO Stanisław Trociuk w piśmie do prezes ZUS prof. Gertrudy Uścińskiej zapytał o działania podejmowane w celu sprawnego rozpatrywania wniosków dotyczących wznowienia świadczeń wychowawczych dla obywateli Ukrainy.

Rzecznik ZUS Paweł Żebrowski przypomina, że jeżeli wjazd do Polski obywatela Ukrainy nastąpił w związku z działaniami wojennymi, przysługuje mu prawo do świadczenia wychowawczego. Ten wjazd musi być odnotowany w rejestrze Straży Granicznej. O legalności pobytu w Polsce danej osoby decyduje wyłącznie wpis do tego rejestru. – W przypadku utraty legalności tego pobytu ZUS ma obowiązek uchylić prawo do świadczenia wychowawczego, opierając się na danych z tego rejestru. Dzięki temu pomoc państwa polskiego trafia wyłącznie do uprawnionych osób – wyjaśnia. ZUS ma również obowiązek wstrzymania wypłaty świadczenia wychowawczego niezwłocznie po wyjeździe uchodźcy z Polski. Wstrzymanie środków w tym przypadku ma charakter czasowy i nie wiąże się z utratą prawa do świadczenia wychowawczego. – Jeżeli osoba powróci do Polski w ciągu 30 dni i data tego powrotu zostanie odnotowana w rejestrze prowadzonym przez Straż Graniczną, nie traci ona legalności pobytu w Polsce, a wypłata świadczenia wychowawczego jest wznawiana z wyrównaniem – tłumaczy Paweł Żebrowski.

Jak dodał, w ostatnim czasie do ZUS zgłaszają się osoby, które podnoszą, że wróciły do Polski w ciągu 30 dni, a mimo to utraciły legalność pobytu, co zostało odnotowane przez SG. – Osoby takie prawdopodobnie podczas przekraczania granicy nie okazały dokumentu elektronicznego diia.pl i nie zgłosiły korzystania z ochrony czasowej. W rezultacie po 30 dniach, licząc od dnia wyjazdu, tracą one legalność pobytu, a w konsekwencji prawo do świadczeń – wyjaśnia rzecznik.

W celu uniknięcia utraty legalności pobytu cudzoziemiec, który wraca do Polski, powinien poinformować funkcjonariusza SG podczas odprawy paszportowej o zamiarze wjazdu w związku z korzystaniem w Polsce z ochrony czasowej oraz każdorazowo okazać dokument diia.pl. Osoba, która nie dopełniła tych formalności i utraciła legalność pobytu, powinna zgłosić się do Komendanta Placówki Straży Granicznej na przejściu granicznym, które przekroczyła, z prośbą o sprostowanie danych w Rejestrze SG i przywrócenie legalności pobytu. Zgłoszenie takie należy wysłać na adres mailowy konkretnej placówki granicznej. Wykaz adresów mailowych jest dostępny na stronie internetowej Straży Granicznej. Następnie powinna poinformować ZUS – w dowolnej placówce lub na infolinii – że dokonała takiego zgłoszenia. Paweł Żebrowski podkreśla, że po otrzymaniu takiej informacji oraz aktualizacji danych w rejestrze SG ZUS wznowi wypłatę świadczenia wraz z wyrównaniem za okres, za który przywrócono legalność pobytu.

Nieco inaczej wygląda sytuacja osoby, która powróciła z Ukrainy do Polski np. przez Słowację. Powinna ona w pierwszej kolejności udać się do urzędu gminy w celu zarejestrowania tego wjazdu, składając wniosek o ponowne nadanie statusu "UKR" w rejestrze PESEL. Ważne, żeby we wniosku wskazać dokładną datę wjazdu na terytorium Polski oraz datę i miejsce przekroczenia granicy zewnętrznej strefy Schengen niebędącej granicą Polski. Na podstawie zarejestrowanego w urzędzie gminy wniosku Komendant SG dokona aktualizacji danych w swoim rejestrze. Dla ZUS będzie to podstawa do wznowienia wypłaty świadczenia wychowawczego wraz z wyrównaniem za okres, w którym przywrócono legalność pobytu.

fot. pexels.com
oprac. /kp/