Zakład Ubezpieczeń Społecznych coraz skuteczniej wychwytuje nieprawidłowości w zakresie wystawiania i korzystania ze zwolnień lekarskich. Jak pokazują dane z pierwszego kwartału tego roku, w niektórych oddziałach w woj. śląskim niemal co druga skontrolowana osoba na chorobowym wykorzystywała zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem. W wyniku przeprowadzonych kontroli prawidłowości orzekania i wykorzystywania zwolnień lekarskich kwota cofniętych i wstrzymanych zasiłków chorobowych przekroczyła 1,1 mln zł. W całym kraju było to 6,8 mln zł.

ZUS ma ustawowy obowiązek kontrolowania zwolnień lekarskich. Przeprowadza kontrole wykorzystania zwolnień lekarskich, jak i prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. W pierwszym przypadku polega to na sprawdzeniu, czy osoba korzystająca ze zwolnienia nie świadczy pracy lub nie wykonuje innych czynności, które są niezgodne z zaleceniami lekarza i mogą utrudnić powrót do zdrowia. Jeżeli tak jest, to ZUS wstrzymuje wypłatę świadczenia, a jeżeli zostało już wypłacone, nakazuje jego zwrot. Natomiast w przypadku kontroli prawidłowości orzekania, to lekarze orzecznicy ZUS weryfikują, czy osoba na zwolnieniu lekarskim nadal jest chora i niezbędna jest kontynuacja zwolnienia, czy też należy zwolnienie skrócić.

– Niestety, wciąż są osoby, które korzystają ze zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem, zatrudniając się u innego pracodawcy, remontując mieszkanie, porządkując ogródek czy też pomimo zwolnienia wykonują pracę w swojej firmie – mówi Beata Kopczyńska, regionalna rzeczniczka prasowa ZUS w województwie śląskim.

Niezwykle pomocne w prewencji w zakresie wykorzystywania świadczeń chorobowych są wprowadzone powszechnie w całym kraju w grudniu 2018 r. elektroniczne zwolnienia lekarskie. Pozwalają one na bieżąco weryfikować wpływające zaświadczenia oraz reagować na występujące nieprawidłowości. Duża pomoc w zakresie wykrywania nieprawidłowości jest ze strony samych klientów ZUS, którzy nie zgadzają się na oszukiwanie systemu, jak również ich samych, gdy za nieobecnych muszą wykonywać pracę. Stąd też informują ZUS o niewłaściwym wykorzystaniu zwolnienia lekarskiego przez swoich współpracowników, sąsiadów, a nawet członków rodziny, przesyłając do ZUS szczegółowe informacje dotyczącego „chorego”, niekiedy z pełną dokumentacją o tym, co ich znajomi robią na zwolnieniu lekarskim.

W konsekwencji kontroli wykorzystywania zwolnień lekarskich 400 mieszkańców województwa śląskiego musi zwrócić zasiłki chorobowe na kwotę przekraczającą 714 tys. zł. Niechlubny rekord w kraju, jeśli chodzi o kwotę cofniętych zasiłków, przypadł „chorym” poddanym kontroli przez rybnicki ZUS. Z tego terenu 181 osób nieprawidłowo wykorzystujących chorobowe musi zwrócić swój zasiłek, a łączna kwota zwrotu to 335 tys. zł. Z terenu działalności Oddziału ZUS w Bielsku-Białej nieprawidłowo wykorzystywało zwolnienie lekarskie 12 osób, a kwota cofniętych zasiłków wynosi blisko 30 tys. Natomiast niemalże co drugi skontrolowany chory przez kontrolerów z chorzowskiego ZUS nieprawidłowo wykorzystywał chorobowe. Na 85 osób skontrolowanych 39 będzie musiało zwrócić chorobowe w łącznej wysokości 82,7 tys. zł. Z terenu częstochowskiego ZUS cofnięto zasiłek 45 osobom na kwotę 51 tys. zł. Z terenu Zagłębia skontrolowano 139 osób, z czego 45 osób musi zwrócić zasiłek na łączną sumę 45,3 tys. zł. Skuteczność kontroli zabrzańskiego ZUS wynosi 89% – na 90 osób skontrolowanych 78 osób zostało pozbawionych prawa do zasiłku na kwotę 171 tys. zł.

Kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy mogą przeprowadzić tylko lekarze orzecznicy ZUS. Jeśli podczas takiej weryfikacji okaże się, że kontrolowany jest już zdolny do pracy, to dochodzi do skrócenia zwolnienia lekarskiego. W takiej sytuacji osoba badana zachowuje prawo do świadczenia chorobowego tylko do dnia badania, następnego dnia powinna stawić się w pracy. W województwie śląskim lekarze orzecznicy ZUS skontrolowali 14,4 tys. zwolnień lekarskich. W wyniku tych kontroli ponad 600 osobom skrócono chorobowe na sumę 4 tys. dni. Kwota wstrzymanych zasiłków przekroczyła 390 tys. zł. W całym kraju liczba skontrolowanych orzeczeń przekroczyła 100 tys., a kwota wstrzymanych zasiłków wyniosła 3,4 mln zł.

Kontrolę wykorzystywania zwolnień lekarskich mogą przeprowadzić także pracodawcy, którzy zatrudniają powyżej 20 ubezpieczonych.

fot. ZUS
oprac. /kp/