26 kwietnia zaczęła obowiązywać nowelizacja Kodeksu pracy. Przepisy wdrażają dwie unijne dyrektywy: rodzicielską i work-life balance. Wśród zmian znalazły się m.in. dwa nowe rodzaje urlopów dla pracowników czy dłuższy i lepiej płatny urlop rodzicielski. To już trzecia nowelizacja Kodeksu pracy w tym roku. 21 lutego pojawiły się przepisy regulujące zasady kontroli trzeźwości pracowników, a 7 kwietnia – przepisy o pracy zdalnej.

Do jednej z najważniejszych zmian należy wydłużenie okresu urlopu rodzicielskiego. Będzie on wynosił: 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub 43 tygodnie w przypadkach porodu mnogiego. Każdemu z rodziców będzie przysługiwało wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, a prawa tego nie będzie można przenieść na drugiego z rodziców. Skorzystać z tego urlopu można do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Ojcowie mają prawo do urlopu ojcowskiego (2 tygodnie) z okazji narodzin dziecka. Jednak skrócono czas na skorzystanie z 24 do 12 miesięcy od dnia urodzenia. Pracownik starający się o adopcję dziecka również ma prawo do urlopu rodzicielskiego i wynosi on: 41 tygodni w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, 43 tygodnie w przypadku jednoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka lub 38 tygodni ‒ w przypadku przyjęcia na wychowanie starszego dziecka.

Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza urlop opiekuńczy, który pracownik może wziąć, by zaopiekować się osobą bliską będącą członkiem rodziny lub zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym, która niespodziewanie wymaga opieki z ważnych względów medycznych. Może być on wykorzystany jednorazowo lub w częściach. Jest bezpłatny i wynosi 5 dni. By z niego skorzystać, pracownik musi złożyć wniosek nie krócej niż 1 dzień przed skorzystaniem z niego, w którym poda imię i nazwisko osoby potrzebującej opieki, przyczyny zapewnienia wsparcia oraz stopień pokrewieństwa lub adres zamieszkania.

W przepisach pojawia się też prawo do zwolnienia od pracy z powodu wstąpienia tzw. siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Wynosi 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Pracownik zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia. Udziela się go na podstawie wniosku pracownika zgłoszonego najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Nowelizacja dotyczy też m.in. kwestii powrotu do pracy po urlopie związanym z rodzicielstwem. Pracownik ma prawo wrócić do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym. Pracodawca musi również zagwarantować pracownikowi powracającemu z urlopu prawa do wszelkiej poprawy warunków pracy, do której byłby on uprawniony, gdyby z takiego urlopu nie korzystał, na przykład podwyżki.

Pracownik, który wychowuje dziecko, ma również prawo do złożenia wniosku o zastosowanie elastycznej organizacji pracy do czasu ukończenia przez nie 8. roku życia. Musi on zostać złożony minimum 21 dni przed planowanym przejściem w taki tryb pracy. Jako elastyczną organizację pracy rozumie się m.in. obniżenie wymiaru etatu, pracę zdalną czy system pracy weekendowej. Takiego pracownika nie będzie można bez jego zgody skierować do pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.

Pracownik zatrudniony przynajmniej przez 6 miesięcy będzie mógł raz w roku wystąpić z wnioskiem o zmianę warunków zatrudnienia. Może on dotyczyć np. zmiany rodzaju umowy o pracę na umowę na czas nieokreślony lub zatrudnienia w pełnym wymiarze. Pracodawca ma miesiąc na udzielenie odpowiedzi, a jeśli jest ona odmowna, to musi on wskazać pracownikowi przyczyny.

Pracodawca od 26 kwietnia nie może zakazać pracownikowi utrzymywania stosunku pracy z innym pracodawcą na podstawie umowy o pracę, chyba że obydwie strony podpiszą odpowiednie umowy o zakazie konkurencji.

Pracownicy otrzymali też dwie dodatkowe przerwy w pracy trwające przynajmniej 15 minut. Pierwsza, gdy czas pracy będzie dłuższy niż 9 godzin, a następna, gdy przekroczy on 16 godzin.

Pozostałe zmiany dotyczą szkoleń pracownika, powodów rozwiązania umowy o pracę, informacji w umowach oraz okresu próbnego.

fot. freepik.com
oprac. /kp/